حقایقی در مورد پرورش خلاقیت کودکان که هر والدی باید بداند
خلاق بودن به این معناست که بتوانید دیدگاه تازه‌ای نسبت به چیزی داشته باشید و یاد بگیرید که زندگی را از زوایای مختلف ببینید. یک کودک خلاق اعتماد به نفس دارد و در عین حال انعطاف‌پذیری، نشانه‌های خلاقیت، کنجکاوی و تفکر واگرا را بروز می‌دهد. در این مطلب از وبلاگ سرسرا به حقایقی در مورد رشد و پرورش خلاقیت کودکان و شیوه‌هایی برای تحریک و شکوفایی آن می‌پردازیم.
آیا همه کودکان خلاق هستند؟
همه کودکان خلاق هستند، اما سطوح مختلفی دارند. به عنوان مثال، کودک هنگام یافتن راه‌های جدید برای استفاده از یک اسباب بازی یا وقتی که خرس عروسکی خود را به صحبت وامی‌دارد، خلاق است. آن‌ها همچنین هنگام ارائه ایده‌هایی برای تزئین اتاق خود و تلاش به اجرای آن ایده‌ها، یا هنگام تهیه یک سورپرایز برای یکی از اعضای خانواده خود، خلاق هستند.
علاوه بر این، خلاقیت چیزی است که هم در فعالیت‌های روزانه و هم در بازی ها و فعالیت های فرهنگی و هنری کودک می‌تواند رشد کند. به عنوان مثال، کودکان در حین بازی، در هنگام تماس با دیگران، ، ابداع یک داستان یا استفاده از تخیل خود برای درک بهتر دنیایی که در آن زندگی می‌کنند، خلاقیت خود را توسعه می‌دهند.
چه فعالیت هایی محرک پرورش خلاقیت کودکان است؟
در این قسمت به فعالیت هایی اشاره می‌کنیم که می‌تواند به طور روزانه باعث تشویق و تحریک خلاقیت کودکان شود:
- بلوک‌ها یا بازی‌های ساختنی (مانند بازی‌های بلوکی، قلعه‌سازی، پازل‌ها) که کودک می‌تواند از آن‌ها برای خلق داستان استفاده کند.
- شخصیت‌هایی (مانند انواع عروسک‌ها) که کودک می‌تواند با آن‌ها گفتگو کند.
- نقش هنر در شکوفایی خلاقیت کودکان قابل توجه است. به همین دلیل فعالیت های هنری مانند: هنرهای تجسمی و دستی (مانند طراحی، برش، مدل سازی)، موسیقی (به عنوان مثال، آهنگ‌های کودکانه، بداهه‌نوازی بر روی سازهای کوبه‌ای)، رقص و نمایش، برای رشد و پرورش خلاقیت کودکان بسیار مفید است.
- فعالیت‌های بدنی (به عنوان مثال، بازی‌های تعادلی و انواع بازی مبتنی بر مهارت‌های حرکتی).
- فعالیت‌های مشترک (به عنوان مثال، بازی تیمی در فعالیت های کارگاهی هنری، فرهنگی یا فیزیکی).
تاثیر خلاقیت در رشد کودکان
خلاقیت به طرق مختلف باعث رشد کودک می‌شود. به عنوان مثال، خلاقیت:
- به کودک این امکان را می‌دهد که با نشان دادن جرئت و اصالت در بازی‌ها یا زندگی روزمره، خود را اثبات و هویت خود را تقویت کند.
- هنگام انجام فعالیت‌هایی با ماهیت بازی، هنری یا فرهنگی بر عزت نفس کودک تأثیر مثبت می‌گذارد.
- بیان احساسات و عقاید را برای همه کودکان، حتی خجالتی‌ترین آن‌ها، تسهیل می‌کند. بنابراین، باعث افزایش گشودگی نسبت به دیگران و بهبود روابط می‌شود.
- به کودک می‌آموزد که از منظر جدید به چیزها نگاه کند و محیط خود را از دیدگاه‌های مختلف کشف کند.
- هنگامی که کودک نیاز به یافتن راه حلی برای یک مشکل یا غلبه بر یک مانع دارد، جستجو برای ایده‌ها یا راه‌حل‌های بهتر را تشویق می‌کند.
- به توسعه تمرکز، اعتماد به نفس و خودمختاری کودک کمک می‌کند.
- ابتکار، تفکر انتقادی، توانایی انتخاب و مسئولیت‌پذیری، مهارت‌های بین فردی و احترام، گشودگی به دنیای هنر را تشویق می‌کند.
نقش والدین در شکوفایی و پرورش خلاقیت کودکان
نقش والدین در سرکوب یا شکوفایی خلاقیت کودکان برجسته است. به عنوان والدی که با فرزندپروری خلاق آشناست، می‌توانید هر روز خلاقیت فرزندتان را به روش‌های مختلف تحریک و تشویق کنید. در ادامه چند نمونه را بررسی می‌کنیم:
توجه به علایق کودکان
به سلیقه‌ها و بازی‌های آن‌ها، کارهایی که انجام می‌دهند و علاقه آن‌ها را جلب می‌کند، توجه کنید. برای گوش دادن به آن‌ها وقت بگذارید. این گونه است که شما به دیدگاه آن‌ها نسبت به جهان، تخیل آن‌ها و آنچه آن‌ها را به موجودی منحصر به فرد تبدیل می‌کند، پی می‌برید.
پرسش از کودکان
از آن‌ها درباره برداشت‌هایشان از آنچه در طول یک فعالیت دیده‌اند، شنیده‌اند یا تجربه کرده‌اند بپرسید (مثلاً در پارک، در حین فعالیت در مدرسه، در خانه دوستان، در طول مسابقه فوتبال). درباره آنچه به شما می‌گویند، می‌توانید برداشت‌ها و نظرات خود را نیز به اشتراک بگذارید.
امتحان چیزهای جدید
آن‌ها را تشویق کنید تا چیزهای جدید را امتحان کنند: طعم غذای جدید را بچشند، با افراد جدید ملاقات کنند یا فعالیت‌های جدید انجام دهند، مکان‌ها را کشف کنند و غیره. آن‌ها را تشویق کنید که جسارت بیشتری داشته باشند و دست به فعالیت‌های جدید بزنند (مثلاً یاد بگیرند که چگونه با یک دستور پخت ساده غذا درست کنند، از یک حیوان مراقبت کنند، ساختمان‌های مهم محله خود و تاریخچه آن‌ها را کشف کنند).
برای رشد خلاقیت، کودک شما باید فرصت‌هایی برای امتحان بازی‌ها و فعالیت‌های مختلف روزانه داشته باشد. بنابراین، شما باید باز و انعطاف‌پذیر باشید.
بازی آزاد
زمانی را در روز برنامه‌ریزی کنید که کودک شما بتواند با انجام فعالیت‌هایی که تخیل او را تحریک می‌کند، بازی آزاد داشته باشد.
علاقه نشان دادن بدون قضاوت
به آن‌ها زمان دهید تا در طول یک فعالیت خلاقانه، بدون کنترل یا قضاوت در مورد نتایج، اکتشافات خود را انجام دهند. به آنچه آن‌ها خلق می‌کنند علاقه نشان دهید و از این فرصت برای پرسیدن در مورد نحوه انجام فعالیت استفاده کنید.
آزادی انتخاب و تشویق به استقامت
بگذارید فعالیت‌های خود را انتخاب کنند. با این حال، آن‌ها را تشویق کنید تا برای تمام کردن کاری که شروع می‌کنند، استقامت نمایند، مثلاً کلاس‌های شنا، کاراته یا رقص. اگر کودک شما علاقه خود را نسبت به فعالیت خود از دست داد، به او گوش دهید، اما در صورت امکان، او را تشویق کنید تا به فعالیت خود ادامه دهد.
کار با مواد جدید
به آن‌ها موادی بدهید که به ابراز و بیان خود کمک کند (مانند مداد، کاغذ رنگی، آلات موسیقی). ظروف، جعبه‌ها و لباس‌های قدیمی را نگه دارید. آن‌ها را می‌‌توان برای لباس نمایش یا ساخت کاردستی استفاده کرد. مواد جدید را معرفی کنید و از فرزندتان بخواهید چندین پیشنهاد در مورد آنچه می‌تواند از آن‌ها بسازد، مطرح کند. فرزندتان را تشویق کنید تا ایده‌هایش را دنبال کند و در صورت لزوم به او کمک کنید.
توجه به چیزها
کاری کنید که در طول فعالیت‌های روزانه شما متوجه صداها، رنگ‌ها و شکل‌ها شوند (مانند آواز خواندن پرندگان، صدای موتور، رنگ‌های غذا در بشقابشان، ابرها یا سایه‌هایی که روی زمین تشکیل می‌شود). سپس از کودک بپرسید که آیا می‌تواند این صداها، رنگ‌ها یا اشکال را با چیزهای دیگر مرتبط کند (به عنوان مثال، آبی مانند …، مستطیل مانند …، … مانند زیگزاگ). این فعالیت به آن‌ها کمک می‌کند تا بین چیزهای مختلف ارتباط برقرار کنند و به کودک اجازه می‌دهد کلمات و ایده‌های جدیدی را کشف کند.
شرکت در فعالیت های فرهنگی
فرزندتان را به فعالیت‌های فرهنگی ببرید: جشنواره‌ها، نمایش‌های پارک، رژه‌ها، نمایشگاه‌ها و غیره. برای مثال به آن‌ها کمک کنید جزئیات چیزی را در یک نمایش، یک اثر تصویری یا تعامل بین شخصیتهای سیرک به خاطر بسپارند.
تحریک تخیل کودکان
برای فرزندتان داستان بخوانید و قصه بگویید. از آن‌ها بخواهید که پایان متفاوتی برای داستان بسازند یا مثلاً شخصیتهای جدیدی را معرفی کنند. با تغییر لحن و صدا دیالوگ شخصیت‌ها را تغییر دهید. در حالی که رفتار شخصیتی از داستان را تقلید می‌کنید، با فرزندتان صحبت کنید. از آن‌ها دعوت کنید نگرش‌هایی اتخاذ کنند و یکی از شخصیت‌ها، یک شی یا حتی چیزی در طبیعت را که در داستان است، تقلید کنند.
مشارکت دادن
آن‌ها را در زندگی روزمره خانوادگی (مانند تهیه غذا، انجام یک بازی رومیزی، جمع کردن اسباب‌بازی‌ها) مشارکت دهید.
زمان انفعالی کمتر و فعالیت بیشتر
سرگرمی‌هایی انفعالی مثل زمان جلوی صفحه نمایش (تلویزیون، موبایل، تبلت و …) را محدود کنید. به جای آن، آن‌ها را تشویق کنید که برای بازی با دوستان یا انجام فعالیت های هنری به بیرون بروند.
فعالیت‌های آزاد یا ساختارمند؟
برای دستیابی به مزایای کامل خلاقیت، باید تعادلی بین آزادی بیان بدون محدودیت و نوعی ساختار وجود داشته باشد. این دیدگاه در مورد خلاقیت به کودک اجازه می‌دهد تا احساسات خود را بیان کند، اصالت خود را نشان دهد و احساس راحتی کند که تخیل و احساسات خود را به نمایش بگذارد. کودک برای بیان بهتر خود به این فضای خالی از قضاوت نیاز دارد.
با این حال، همیشه لازم نیست از دستورالعمل‌ها اجتناب شود، زیرا ساختاری برای فعالیت و کودک فراهم می‌کند. در واقع، محدودیت‌ها (مثلاً کشیدن بدون رنگ قرمز، استفاده از کلماتی که با حرف A شروع می‌شوند، آواز خواندن تا حد امکان به آرامی) چالش‌هایی هستند که می‌توانند با وادار کردن کودکان به یافتن راه‌های جدید برای دستیابی به اهداف خود، خلاقیت آنان را تحریک کنند. سطح معینی از نظم و انضباط نیز کودک را تشویق می‌کند تا برای تداوم هر کاری را که شروع کرده است، استقامت کند و آن را به پایان برساند. همچنین رضایت از انجام یک فعالیت هنری را از ابتدا تا انتها تجربه خواهند کرد.
خلاصه کلام
همه کودکان خلاق هستند، اما در سطوح مختلف. خلاقیت به رشد، تأیید خود و گشودگی کودک در ارتباط دیگران کمک می‌کند. با اینکه پرورش خلاقیت کودکان می‌تواند به طور روزانه از طریق بازی‌های کودک رشد کند، شما همچنین می‌توانید خلاقیت او را به روش‌های مختلفی که در این مطلب به آن‌ها اشاره کردیم، تحریک کنید و توسعه دهید.
سرسرا: مدرسه ایرانی هنر و خلاقیت دوره‌هایی را برای توسعه خلاقیت کودکان و نوجوانان برگزار می‌کند.
منبع
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.