ادبیات کودکان و ادبیات درباره کودکان

هر چند وقتی ترکیب “ادبیات کودکان” را می‌شنویم، اغلب داستان‌ها و اشکال مختلف ادبیات برای کودکان را به یاد می‌آوریم اما بخشی از ادبیات نیز ادبیات درباره کودکان است که شاید بیشتر مناسب بزرگسالان باشد تا نسبت به جهان کودکی و مصائب بعضی از کودکان آگاه شوند.

داستان بادبادک‌باز نوشته خالد حسینی یادآور نمونه‌ای از “ادبیات دربارۀ کودکان” است که با وجود نمایش دردها و تلخی‌هایی که جنگ بر سر کودکان جهان آوار کرده است، سرشار از لحظه‌هایی زیباست. لحظه‌های بازی، شوق، امید و تلاش؛ تلاش برای عبور از دالان تاریک ناامیدی‌هایی که خاورمیانۀ کوچک زیبا را زشت و ترسناک کرده است و تلاش برای لبخندزدنی کودکانه به جهانی که رویای صلحش را در سر داریم.

ما در آموزش و پرورش قوه تخیل در کارگاه‌های کودکان و نوجوانان و بزرگسالان اغلب از تکنیک‌هایی مثل “تصور کنید” و “اگر” استفاده می‌کنیم. در این تمارین با استفاده از شهود و تجسم وضعیت‌های متفاوت با آنچه ما را احاطه کرده، سعی می‌کنیم کبوتر ذهن خود را از قفس روزمرگی پرواز دهیم. یکی از این تمرین‌ها، تجسم و تخیل کودکی یا تصور جهانی است که ارزش‌های کودکی در آن بیشتر مورد توجه است.

می‌توانیم با هم چشم‌هایمان را ببندیم و جهانی دیگر را تصور کنیم:

جهان اگر به دست کودکان اداره می‌شد چطور می‌شد؟

اگر کودکان مرزها و نقشه‌ها را می‌کشیدند؟

اگر صداقت کودکان چشم‌انداز سیاست بود؟

اگر مدرسه و هر اجتماع کوچک و بزرگ جایی برای پاسداشت حقوق کودکان بود؟

راستی سهم هرکدام از ما -به عنوان پدر، مادر، دانشجو، معلم و … -برای بهترکردن جهان کودکان چیست؟

شاید اولین قدم، درک جهان کودکی، زیبایی‌های آن و آشتی با رویاپردازی کودکانه است که در زندگی روزمره آن را فراموش کرده‌ایم.